سیستم روغن‌کاری دیزل ژنراتور چیست؟

 سیستم روغن‌کاری دیزل ژنراتور یکی از حیاتی‌ترین بخش‌های عملکرد این دستگاه پرکاربرد است. همان‌طور که قلب بدون خون قادر به ادامه حیات نیست، موتور دیزل ژنراتور نیز بدون سیستم روغن‌کاری دوام نمی‌آورد. این سیستم با گردش مداوم روغن، از تماس مستقیم قطعات فلزی جلوگیری می‌کند، حرارت را دفع می‌نماید، ذرات آلاینده را از مسیر حرکت قطعات دور می‌سازد و محیطی ایمن برای عملکرد یکنواخت موتور ایجاد می‌کند.

بدون وجود یک سیستم روغن‌کاری دیزل ژنراتور سالم و استاندارد، سایش، فرسودگی زودرس و خرابی‌های پرهزینه اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. بنابراین، شناخت دقیق اجزا، وظایف، انواع و روش‌های نگهداری این سیستم برای هر اپراتور یا مالک ژنراتور ضروری است.

وظایف اصلی سیستم روغن‌کاری دیزل ژنراتور

کارکرد صحیح سیستم روغن‌کاری دیزل ژنراتور تضمین‌کننده عمر مفید موتور است. وظایف کلیدی این سیستم شامل موارد زیر می‌شود:

کاهش اصطکاک و سایش: روغن مانند یک لایه محافظ بین قطعات متحرک عمل کرده و مانع تماس فلز با فلز می‌شود.

انتقال حرارت: بخشی از گرمای ناشی از احتراق و حرکت قطعات از طریق روغن به خارج منتقل می‌شود.

تمیز نگه‌داشتن موتور: روغن ناخالصی‌ها، ذرات فلزی و رسوبات کربنی را در خود معلق نگه می‌دارد.

محافظت در برابر خوردگی: افزودنی‌های موجود در روغن مانع زنگ‌زدگی و اکسیداسیون قطعات داخلی می‌شوند.

بهبود بازده موتور: سیستم روغن‌کاری دیزل ژنراتور با کاهش اصطکاک و کنترل حرارت، مصرف سوخت و استهلاک را به حداقل می‌رساند.

۲. اجزای اصلی سیستم روغن‌کاری دیزل ژنراتور

برای درک بهتر عملکرد این سیستم، لازم است اجزای اصلی آن را بشناسیم:

کارتل روغن (Oil Pan): محفظه‌ای در پایین موتور که ذخیره‌گاه اصلی روغن است. ظرفیت کارتل بر اساس اندازه موتور طراحی می‌شود.

پمپ روغن (Oil Pump): قلب سیستم روغن‌کاری دیزل ژنراتور است که با ایجاد فشار، روغن را در مسیرهای داخلی موتور به گردش درمی‌آورد.

فیلتر روغن (Oil Filter): وظیفه پاک‌سازی روغن از ذرات فلزی و ناخالصی‌ها را بر عهده دارد. فیلتر مسدود یا فرسوده می‌تواند کل سیستم روغن‌کاری دیزل ژنراتور را مختل کند.

رادیاتور یا کولر روغن: در موتورهای بزرگ، روغن قبل از بازگشت به کارتل خنک می‌شود تا دمای آن در محدوده استاندارد باقی بماند.

کانال‌های روغن (Oil Galleries): شبکه‌ای از مجاری داخلی که روغن را به نقاط حساس موتور هدایت می‌کنند.

سنسور فشار و سطح روغن: این حسگرها فشار و سطح روغن را اندازه‌گیری کرده و در صورت بروز مشکل هشدار می‌دهند.

۳. نحوه عملکرد سیستم روغن‌کاری دیزل ژنراتور

چرخه روغن‌کاری به‌صورت پیوسته و دقیق انجام می‌شود:

روغن از کارتل توسط پمپ مکیده می‌شود.

پس از عبور از فیلتر و حذف ناخالصی‌ها، تحت فشار وارد کانال‌ها می‌شود.

روغن به یاتاقان‌ها، میل‌لنگ، شاتون‌ها و پیستون‌ها می‌رسد.

پس از روانکاری و جذب حرارت، به کارتل باز می‌گردد.

در موتورهای صنعتی، سیستم روغن‌کاری دیزل ژنراتور معمولاً مجهز به کولر روغن است تا از کاهش گرانروی در اثر گرمای بیش از حد جلوگیری کند.

۴. انواع سیستم روغن‌کاری دیزل ژنراتور

سیستم روغن‌کاری دیزل ژنراتور به چند نوع اصلی تقسیم می‌شود:

سیستم فشار مستقیم (Pressure Lubrication): در این روش، روغن با فشار بالا به قطعات اصلی می‌رسد. این نوع در دیزل ژنراتورهای صنعتی و سنگین کاربرد دارد.

سیستم پاششی (Splash Lubrication): در موتورهای کوچک‌تر، روغن توسط حرکت قطعات به اطراف پاشیده می‌شود. اگرچه ساده و ارزان است، اما حفاظت کمتری فراهم می‌کند.

سیستم ترکیبی: ترکیبی از فشار مستقیم و پاششی است که هم ایمنی و هم کارایی را بهبود می‌دهد.

۵. انتخاب روغن مناسب برای سیستم روغن‌کاری دیزل ژنراتور

انتخاب روغن موتور مناسب اهمیت زیادی دارد:

گرانروی (Viscosity): روغن‌های چند درجه‌ای مثل SAE 15W-40 یا SAE 20W-50 بیشترین استفاده را در دیزل ژنراتورها دارند.

استاندارد API: حداقل سطح کیفی API CI-4 برای روغن موتور دیزل پیشنهاد می‌شود.

پایداری حرارتی: روغن باید در برابر دماهای بالا مقاومت کند و خاصیت روانکاری خود را حفظ نماید.

افزودنی‌ها: وجود مواد ضدسایش، ضدخوردگی و پاک‌کننده کیفیت عملکرد روغن را ارتقا می‌دهد.

استفاده از روغن نامناسب می‌تواند کل سیستم روغن‌کاری دیزل ژنراتور را دچار مشکل کرده و هزینه‌های تعمیراتی زیادی ایجاد کند.

۶. مشکلات رایج در سیستم روغن‌کاری دیزل ژنراتور

سیستم روغن‌کاری نیز مانند سایر بخش‌ها ممکن است دچار اختلال شود. برخی از مشکلات رایج عبارتند از:

افت فشار روغن: به دلیل خرابی پمپ، نشتی یا گرفتگی فیلتر.

نشتی روغن: کاهش سطح روغن و آلودگی محیط را به همراه دارد.

آلودگی روغن: تجمع رسوبات، گرد و غبار یا ذرات فلزی در روغن.

افزایش دمای روغن: به دلیل عملکرد ضعیف کولر یا گردش ناکافی روغن.

کف کردن روغن: باعث اختلال در فشار روغن و روانکاری ناقص می‌شود.

۷. نکات نگهداری سیستم روغن‌کاری دیزل ژنراتور

برای افزایش طول عمر موتور و پیشگیری از خرابی‌ها، رعایت این نکات ضروری است:

بررسی منظم سطح روغن و افزودن در صورت نیاز.

تعویض روغن در فواصل زمانی توصیه‌شده توسط سازنده.

تعویض دوره‌ای فیلتر روغن.

کنترل فشار و دمای روغن با استفاده از سنسورها.

پاک‌سازی کارتل و کانال‌های روغن از رسوبات.

استفاده از روغن استاندارد و باکیفیت.

۸. نتیجه‌گیری

سیستم روغن‌کاری دیزل ژنراتور به‌عنوان ستون فقرات حفاظت از موتور شناخته می‌شود. این سیستم با روانکاری، خنک‌کاری، تمیزکاری و جلوگیری از خوردگی، عمر مفید موتور را افزایش می‌دهد و بهره‌وری ژنراتور را بالا می‌برد. استفاده از روغن استاندارد، تعویض به‌موقع فیلترها و کنترل وضعیت سیستم، از مهم‌ترین اقداماتی است که برای جلوگیری از خرابی‌های پرهزینه باید در نظر گرفته شود.

در نهایت، هر چه سیستم روغن‌کاری دیزل ژنراتور بهتر طراحی و نگهداری شود، عملکرد کلی دستگاه پایدارتر، بهینه‌تر و اقتصادی‌تر خواهد بود.